Στις 21 Ιουλίου του 356 π.Χ., συνέβη ένα από τα πιο συγκλονιστικά περιστατικά της αρχαίας ιστορίας, όταν ο Ηρόστρατος, ένας Εφέσιος με φλογε...
Το Θαύμα της Αρτέμιδος: Ένα μνημείο του κόσμου
Ο Ναός της Αρτέμιδος στην Έφεσο ήταν από τα πιο επιβλητικά μνημεία της αρχαιότητας. Χρειάστηκαν 120 χρόνια για να ολοκληρωθεί η κατασκευή του από τον αρχιτέκτονα Χερσίφρονα, και το τελικό αποτέλεσμα ήταν αριστουργηματικό. Ο Αντίπατρος ο Σιδώνιος, ο οποίος θεωρείται ο εμπνευστής της λίστας με τα Επτά Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, έγραψε χαρακτηριστικά:
"Έχω δει τους μεγαλοπρεπείς Κρεμαστούς Κήπους της Βαβυλώνας, το Άγαλμα του Ολυμπίου Διός, τον Κολοσσό της Ρόδου και τις Πυραμίδες της Αιγύπτου, όπως ακόμα και το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Όταν όμως βλέπω τον ναό της Αρτέμιδος που αγγίζει τον ουρανό, τα υπόλοιπα μνημεία χάνουν τη λαμπρότητά τους."
Ο ναός αυτός ήταν αφιερωμένος στη θεά Άρτεμη, θεά του κυνηγιού και προστάτιδα της πόλης της Εφέσου, και αποτελούσε σύμβολο της πλούσιας κληρονομιάς και της πολιτιστικής αίγλης της περιοχής.
Η καταστροφή που άλλαξε την ιστορία
Το βράδυ της 21ης Ιουλίου, την ημέρα που σύμφωνα με τον Πλούταρχο γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, ο Ηρόστρατος έβαλε φωτιά στον ναό, καταστρέφοντάς τον ολοσχερώς. Μια τέτοια καταστροφή σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα, κατέστρεψε το θαύμα που είχε χτιστεί με κόπο και τέχνη μέσα σε έναν αιώνα. Ο Ηρόστρατος δεν είχε κάποιο θρησκευτικό ή πολιτικό κίνητρο. Ο μοναδικός σκοπός του ήταν να μείνει το όνομά του αθάνατο, να συνδεθεί με την καταστροφή ενός μνημείου που λατρευόταν σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο.
Οι Εφέσιοι συνέλαβαν τον Ηρόστρατο, τον βασάνισαν και εκείνος αποκάλυψε πως η μοναδική του πρόθεση ήταν να μείνει το όνομά του στην ιστορία. Σοκαρισμένες οι αρχές από την αδίστακτη λογική του, τον καταδίκασαν σε θάνατο και τον εκτέλεσαν.
Damnatio Memoriae: Μια Μάταιη Προσπάθεια Λήθης
Οι Εφέσιοι, αηδιασμένοι από τα κίνητρα του Ηρόστρατου, αποφάσισαν να τον τιμωρήσουν όχι μόνο με την εκτέλεσή του, αλλά και με την απόλυτη διαγραφή της μνήμης του. Εξέδωσαν ένα διάταγμα damnatio memoriae, που απαγόρευε σε οποιονδήποτε να μνημονεύσει ή να καταγράψει το όνομά του, ελπίζοντας να το διαγράψουν για πάντα από την ιστορία. Όμως, το όνομα του Ηρόστρατου επέζησε, χάρη σε ιστορικούς όπως ο Θεόπομπος και ο Στράβων. Ο τελευταίος αναφέρει στα «Γεωγραφικά» του:
"Ο Χερσίφρων ήταν ο αρχιτέκτονας του ναού της Αρτέμιδος και αργότερα κάποιος άλλος το διεύρυνε, αλλά όταν ο Ηρόστρατος έβαλε φωτιά σε αυτό, οι κάτοικοι έχτισαν έναν ωραιότερο ναό."
Ειρωνικά, το όνομα του καταστροφέα επιβίωσε μέσα από την ίδια την ιστορία που προσπάθησαν να του αρνηθούν. Ο Ηρόστρατος κατάφερε να αποκτήσει την αθανασία που τόσο επιθυμούσε, αλλά η φήμη του συνοδεύεται από ατίμωση.
Η Αναγέννηση του ναού και το τέλος της Αρτέμιδας
Ο ναός της Αρτέμιδος ξαναχτίστηκε μετά την καταστροφή του, και μάλιστα ακόμα πιο επιβλητικός από πριν. Ο Μέγας Αλέξανδρος προσφέρθηκε να χρηματοδοτήσει την ανοικοδόμηση του ναού, όμως οι Εφέσιοι αρνήθηκαν ευγενικά την πρότασή του. Το 262 μ.Χ., ο ναός καταστράφηκε ξανά, αυτή τη φορά από επιδρομές των Γότθων.
Ωστόσο, μία ακόμα καταστροφή του ναού πέρασε στα ψιλά της ιστορίας. Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στις αρχές του 5ου μ.Χ. αιώνα, διέταξε την καταστροφή του ναού, παρά τον ισχύοντα νόμο του Αρκάδιου που απαγόρευε την καταστροφή των αρχαίων ναών. Έτσι, ο ναός της Αρτέμιδος, το θαύμα που κάποτε άγγιζε τον ουρανό, χάθηκε οριστικά μέσα στην ιστορία.
Η κληρονομιά της Ηροστράτειας δόξας
Με το πέρασμα των αιώνων, το όνομα του Ηρόστρατου έγινε συνώνυμο μιας ιδιαίτερης μορφής δόξας: της «ηροστράτειας δόξας», της φήμης που αποκτάται μέσω καταστροφικής και ατίμωσης πράξης. Η φράση αυτή αναφέρεται σε κάποιον που είναι πρόθυμος να καταστρέψει κάτι εξαιρετικό, μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει πως το όνομά του δεν θα ξεχαστεί ποτέ. Το έργο του, το «ηροστράτειο έργο», παραμένει σύμβολο της ανθρώπινης ματαιοδοξίας και της ανάγκης για αθανασία, ακόμα και αν αυτή επιτυγχάνεται μέσα από ατίμωση.
Ο Ηρόστρατος πέτυχε αυτό που επιθυμούσε: το όνομά του διασώθηκε και παραμένει γνωστό ως παράδειγμα ακραίας φιλοδοξίας. Το τίμημα, ωστόσο, ήταν μια κληρονομιά ντροπής, καθώς η φήμη του συνδέεται για πάντα με την καταστροφή ενός από τα πιο εμβληματικά μνημεία του αρχαίου κόσμου.
.webp)
COMMENTS